Tak za życia, jak i po śmierci ks. Markiewicz uważany był za człowieka nadzwyczajnego. Przekonanie o jego świętości ciągle wzrastało, i dlatego przełożeni obydwu Zgromadzeń św. Michała Archanioła przez niego założonych poprosili biskupa przemyskiego o rozpoczęcie procesu beatyfikacyjnego, do którego przystąpiono w r. 1958. Dekret o heroiczności cnót ks. Markiewicza został ogłoszony 2 lipca 1994 r., w obecności Jana Pawła II. Dziesięć lat później, tj. 20 grudnia 2004 r., promulgowano dekret o cudzie przypisywanym wstawiennictwu sługi Bożego.
1. Życie
Ks. Bronisław Markiewicz urodził się 13 lipca 1842 r. w Pruchniku, na terenie obecnej archidiecezji przemyskiej, jako szóste z jedenaściorga dzieci Jana Markiewicza, burmistrza miasta, i Marianny Gryzieckiej. Rodzice dali swoim dzieciom bardzo staranne wychowanie religijne, kulturalne i patriotyczne. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Pruchniku i rocznej przerwie w nauce spowodowanej trudnościami finansowymi rodziców został wysłany do przemyskiego gimnazjum. W okresie gimnazjalnym przeżył pewne załamanie w wierze, do którego w znacznym stopniu przyczyniło się antyreligijne nastawienie panujące w ówczesnej szkole. Młodzieńczy kryzys wiary udało mu się szybko przezwyciężyć; odzyskał pogodę ducha i wewnętrzny pokój. W 1863 r., po ukończeniu z wyróżnieniem gimnazjum i uzyskaniu świadectwa dojrzałości, Bronisław, czując się powołany do kapłaństwa, wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Przemyślu. Podczas studiów teologicznych (1863-1867) prowadził katechizację dzieci i młodzieży. Dzięki tej pracy poznał trudną sytuację ówczesnych rodzin. 15 września 1867 r. przyjął święcenia kapłańskie. Początkowo pracował jako wikariusz w Harcie (1867-1870), a następnie w przemyskiej katedrze (1870-1873). By lepiej przygotować się do pracy z młodzieżą, której pragnął się poświęcić, za zgodą władz duchownych 1 września 1873 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, które kontynuował na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, gdzie studiował filozofię, historię, literaturę i pedagogikę. Jednak studiów nie ukończył. W 1875 r. biskup mianował go ekspozytem przy kościele w Gaci koło Przeworska, a później proboszczem w tejże miejscowości. Następnie został przeniesiony na probostwo do Błażowej (1877-1884). Prowadził również regularnie wykłady z teologii pastoralnej w Wyższym Seminarium Przemyskim, w którym zamieszkał 15 listopada 1884 r. Wykłady nie były jego jedynym zajęciem. Pełnił również funkcję prefekta kleryków, spowiednika sióstr i kapelana więzienia. W swej pracy duszpasterskiej dużo uwagi poświęcał ubogim. Zakładał liczne stowarzyszenia mające na celu pomoc najbiedniejszym, organizował świetlice, czytelnie, prowadził katechizację — nie tylko dzieci i młodzieży, lecz także dorosłych. W listopadzie 1885 r. ks. Markiewicz, którego ukrytym pragnieniem było obranie stanu zakonnego, wyjechał do Włoch z zamiarem wstąpienia do teatynów. Na krótko zatrzymał się w Rzymie, gdzie zetknął się ze zgromadzeniem salezjańskim. 1 stycznia 1886 r. rozpoczął nowicjat u salezjanów w San Benigno Canavese, po którym 25 marca 1887 r. złożył śluby zakonne w obecności żyjącego jeszcze założyciela ks. Jana Bosko. Ks. Markiewicz prowadził surowy tryb życia, z oddaniem i gorliwością wykonywał różne zadania powierzane mu przez przełożonych. W 1889 r. zachorował na gruźlicę płuc, a stan jego zdrowia był tak ciężki, że uważano go za bliskiego śmierci. Po szczęśliwym powrocie do zdrowia odbył rekonwalescencję. W marcu 1892 r., za zezwoleniem przełożonych, powrócił do Polski, by pełnić funkcję proboszcza w Miejscu (które na jego prośbę nazwano Miejscem Piastowym), położonym na terenie jego macierzystej diecezji przemyskiej. Bogate doświadczenia zdobyte we Włoszech w zakresie pracy opiekuńczo-wychowawczej z dziećmi i młodzieżą dobrze przygotowały go do nowych zadań. Na starej, wiejskiej plebanii podjął od pierwszych dni pobytu w Miejscu Piastowym działalność na rzecz dzieci: przyjmował biednych i opuszczonych chłopców, przekształcając znaczną część plebanii w placówkę opiekuńczo-wychowawczą, działającą na zasadach salezjańskich. Otworzył w Miejscu Piastowym instytut wychowawczy, który zapewniał wychowankom pomoc materialną i duchową. Przygotowywał ich jednocześnie do przyszłego samodzielnego życia poprzez kształcenie zawodowe w szkołach działających przy tymże instytucie. Realizacji tych celów miały służyć założone przez ks. Markiewicza dwa zgromadzenia zakonne, oparte na duchowości św. Jana Bosko i opracowanych przez niego Statutach, dostosowanych do szczególnej sytuacji w Polsce. Ks. Markiewicz, przyjęty do diecezji przemyskiej, wypełniał obowiązki proboszcza i dyrektora założonego przez siebie w 1898 r. Towarzystwa «Powściągliwość i Praca». Starał się o jego zatwierdzenie kościelne jako zgromadzenia zakonnego. Jednak Zgromadzenia św. Michała Archanioła zostały zatwierdzone dopiero po śmierci założyciela: gałąź męska w 1921 r., a gałąź żeńska w 1928 r. Ks. Bronisław Markiewicz, za zgodą i z błogosławieństwem swego biskupa, św. Józefa Sebastiana Pelczara, zajmował się formacją młodzieży i dzieci opuszczonych oraz sierot, przy współpracy członków Towarzystwa «Powściągliwość i Praca». Zaczął wydawać miesięcznik pod takim samym tytułem, w którym podejmował aktualne, palące problemy społeczno-polityczne tamtych czasów, nie zaniedbując także formacji duchowej czytelników. Dzieło rozwijało się, powstawały nowe placówki: Pawlikowice (1903 r.), Zborów koło Tarnopola (1905 r.), Skomorochy k. Stanisławowa (1906 r.), Wilno (1906 r.), Lublin (1906 r.) i wiele innych. Całkowite poświęcenie się dzieciom, heroiczne wyrzeczenie się siebie oraz ogrom pracy w krótkim czasie nadwątliły siły ks. Markiewicza i doprowadziły do utraty zdrowia, już i tak bardzo nadszarpniętego przez chorobę przebytą we Włoszech. Stan jego pogorszył się w grudniu 1911 r. Zgodnie z zaleceniem lekarzy, 24 stycznia 1912 r. poddał się operacji, która odbyła się na plebanii w Miejscu Piastowym. Po operacji jednak nie odzyskał już sił. Zmarł 29 stycznia 1912 r. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Miejscu Piastowym, a w 1990 r. jego szczątki doczesne zostały przeniesione do kościoła Matki Bożej Królowej Polski.
2. Duchowość
Duchowość ks. Markiewicza można scharakteryzować słowami: «Któż jak Bóg!» oraz hasłem «Powściągliwość i praca». Pierwsze to zawołanie św. Michała Archanioła, które stało się później istotą duchowości zgromadzeń założonych przez ks. Markiewicza. Wyraża ono zachwyt nad wielkością, dobrocią i miłością Boga oraz gotowość do poznawania Jego woli, oddawania Mu należnej czci, a nawet walki o tę cześć, gdyby zaszła taka potrzeba. Życie ks. Bronisława Markiewicza, zwłaszcza od czasu wyjścia z kryzysu wiary, było całkowicie i bezwarunkowo oddane Bogu i braciom. To oddanie wyrażało się w żarliwym poszukiwaniu woli Bożej i wiernym jej wypełnianiu. Drugie hasło natomiast było motorem pracy apostolskiej ks. Markiewicza. Sam żył według zasady «powściągliwości i pracy» i tę zasadę wpajał innym. Powściągliwość to przejaw wewnętrznej wolności człowieka, który potrafi przezwyciężyć złe skłonności i wszelkie nieuporządkowanie właściwe naturze ludzkiej, prowadzić skromne życie, aby pełniej służyć Bogu w miłości. Ks. Markiewicz chciał połączyć powściągliwość z pracą w potrójnym wymiarze: duchowym, umysłowym i fizycznym. Dzięki praktyce tak rozumianej powściągliwości i pracy realizował on samego siebie i w ten sposób wielbił Boga.
3. Dzieło
Ks. Markiewicz był postrzegany przez swoich współczesnych, jak i późniejsze pokolenia, jako wychowawca i społecznik. Dziełem, któremu poświęcił życie, było wychowanie i oświata. Świadectwa i wspomnienia tych, którzy zetknęli się z nim osobiście, podkreślają jego wielkie umiłowanie Boga i bliźniego, zwłaszcza dzieci i młodzieży najbiedniejszej, zaniedbanej, opuszczonej i osieroconej. Pragnął otoczyć ich ludzką życzliwością i dobrocią, której brak tak bardzo odczuwali. «Chciałbym zebrać miliony dzieci i młodzieży — pisał — z wszystkich krajów i narodów, żywić ich za darmo i przyodziewać ich na duszy i na ciele». Wychowywanie młodzieży opuszczonej i najbiedniejszej uważał za główne zadanie współczesnych katolików. Pozostał wierny do końca życia miłości połączonej z odważną — jak na owe czasy — opcją na rzecz ubogich, przyjmując w sposób heroiczny wszystkie tego konsekwencje. Walczył ze złem nie licząc się z konwenansami, które hamowały lub uniemożliwiały przeprowadzanie reform społecznych. Na sercu leżała mu przede wszystkim kwestia trzeźwości narodu, jego zdrowego patriotyzmu oraz kształcenie warstw społecznych najbardziej zaniedbanych. Dostrzegał niesprawiedliwość, nędzę, brak pracy, poniżenie godności człowieka, różne formy zniewolenia i deprawacji. Opracował syntetyczny i integralny program wychowawczy, którego myśl przewodnią wyrażało hasło: «Powściągliwość i praca». Zarówno powściągliwość, jak i praca, nierozerwalnie sprzężone, mają wielkie znaczenie w życiu gospodarczym i moralnym, tak jednostek, jak i całych społeczeństw. «Powściągliwość i praca — pisał — to najpewniejsze fundusze. Miliony wydawane na napoje alkoholowe, na tytoń, na loterię i na inne zbytki mogą pokryć aż nadto wszystkie wydatki konieczne na ubogich, i jeszcze w dodatku przyjdziemy do majątku, do zdrowia i do szczęścia społecznego… Powściągliwość i praca rozwiążą kwestię socjalną nie tylko u nas, ale i na całym świecie» (Przewodnik dla wychowawców, t. I, Miejsce Piastowe, s. 117). Dzieło ks. Bronisława Markiewicza prowadzą i rozwijają założone przez niego rodziny zakonne: Zgromadzenie św. Michała Archanioła (michalici) i Zgromadzenie Sióstr św. Michała (michalitki).
Tekst
Ks. Bogusław Turek CSMA Pracownik Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych